Op 6 januari 1925 werd het nieuwe schoolgebouw van de Hogere Burger School (HBS) voor Woerden en omstreken aan de Van der Valk Boumanlaan te Woerden officieel geopend. Het gebouw, dat in de plaats kwam van een vroeger kantoorpand aan de Havenstraat, was er gekomen ondanks allerlei politieke problemen en moeilijkheden rondom de kosten.

Het plan om een HBS voor Woerden en omstreken te stichten was afkomstig van notaris F.A. Minkema en het hoofd van de openbare lagere school J.H. de Ruyter. Deze heren verzamelden een groep mensen om zich heen, die in 1918 een vereniging oprichtten om dat doel te bereiken. Eigenlijk wilde men liever, dat er een Rijks HBS zou komen, maar toen dat door allerlei oorzaken niet mogelijk was, koos het eerste bestuur voor een ‘bijzonder neutrale’ school. Het was de eerste school voor voortgezet onderwijs in Woerden. Aan de lagere scholen in de stad kon dan wel “uitgebreid lager ondewijs” (ULO) worden gevolgd, maar wie verder wilde leren moest met de trein naar Gouda of Utrecht. Zo was het ook gesteld in de plaatsen rondom Woerden en dus werd het plan eveneens gesteund door burgemeesters, dokters en fabrikanten in Harmelen, Bodegraven, Linschoten en Kamerik. Zelfs mensen uit de protestantse en rooms-katholieke zuil stonden welwillend tegenover de nieuwe school; ze zagen in, dat een HBS alleen voor hervormden, gereformeerden of katholieken te weinig leerlingen zou hebben om te kunnen blijven bestaan.

De HBS bestond sinds 1863 als vorm van onderwijs. Het was slechts één van de nieuwe soorten scholen, die tussen 1860 en 1920 ontstonden. Er ontstonden technische scholen, voortgekomen uit ambachtstekenscholen. Ook in Woerden was er al sinds 1871 zo’n school, die heel lang een avondschool was en pas in 1941 ook een dagopleiding ging geven. Het eerste schooljaar van de HBS begon in september 1919 met dertig leerlingen, een directeur en zes docenten in een oud gebouw aan de Havenstraat naast het kantoor van het Groot-Waterschap van Woerden. Maar er kwamen steeds meer jongens en meisjes, die naar de HBS wilden, zodat er na vijf jaar bijna honderd leerlingen waren. Het gebouw, dat de vereniging in 1919 had gekocht, was bouwkundig en qua ruimte niet optimaal en zeker niet voor zo’n groot aantal scholieren. Mede door de nieuwe onderwijswetgeving uit de jaren 1920-1922 was het mogelijk voor scholen, bestuurd door een neutrale vereniging, om net als scholen die uitgingen van een protestants-christelijke of rooms-katholieke achterban, subsidie van het rijk en de gemeente te krijgen. De bouw van de nieuwe school met aparte woning voor de conciërge  was een aantrekkelijke klus voor bouwondernemers en vanuit Woerden werd er alles aan gedaan om dit werk voor een plaatselijke aannemer binnen te halen. De goedkoopste kwam echter niet uit Woerden en dat leidde weer tot problemen over de subsidie, die gelukkig tijdig werden opgelost.

De opening van de school was, na de oprichting van de kaasmarkt, opnieuw een versterking van de regionale functie van de stad Woerden in het Stichts-Hollandse veenweidegebied. Na de HBS werden er tussen 1924 en 1940 een technische school met dagopleiding, een landbouwschool en een huishoudschool gesticht. Ook de ULO-scholen, die aan de bijzondere scholen voor rooms-katholiek en christelijk onderwijs waren verbonden, werden na 1945 omgevormd tot zelfstandige scholen voor voortgezet onderwijs. Zo ontstonden de katholieke Sint Jozefmavo (die later opging in het Minkema College) en de nog altijd bestaande F. Kalsbeek scholengemeenschap.

De HBS bleef tot 1961 een school onder bestuur van een vereniging. In dat jaar werd besloten de school over te dragen aan het Rijk, waardoor het een van de vele Rijksscholengemeenschappen in Nederland werd. Het uit 1924 daterende gebouw werd voor al deze studenten veel te klein, zodat in 1976-1977 een grote uitbreiding achter het oude schoolgebouw werd gebouwd. En dat was nog maar het begin. Het huidige Minkema College, genoemd naar de initatiefnemer en jarenlange voorzitter van de HBS,  met zijn twee verschillende locaties, zijn honderden leerlingen en grote aantal onderwijsvormen is een waardige nazaat  van de HBS Het oude gebouw nu gemeentelijk monument is, dat herinnert aan de roemrijke geschiedenis van de school.

Archieven

• Archief van de Hogere Burgerschool op neutrale grondslag te Woerden, 1918-1961 (1986) (W097);
• Archief Rijksscholengemeenschap F.A. Minkema te Woerden, 1961-1995 (W098);
• Archief van de Vereniging tot Steun aan de F.A. Minkemaschool, 1960-1980 (W099)

Literatuur

• C.J. van Doorn, 50 jaar HBS in Woerden [F.A. Minkemaschool] (Woerden, 1970);
• Ellen Kok, School:  een jaar op het Minkema College (Amsterdam, 2003);
• RSG F.A. Minkema 1989 (Woerden, 1989).