C.J.A. van Helvoort, gemeentesecretaris en stadsgeschiedschrijver

C.J.A. van Helvoort, gemeentesecretaris en stadsgeschiedschrijver

In 1952 verscheen “Hoofdstukken uit de geschiedenis van de stad Woerden” door C.J.A. van Helvoort, “oud-gemeentesecretaris”. Het was het eerste overzichtswerk over de geschiedenis van de stad sinds Olivier Groeneijk in 1829 zijn “Beknopte beschrijving der Stad Woerden”, waarin een kort historisch overzicht, publiceerde. Van Helvoort’s werk is, hoewel op sommige punten achterhaald en op veel punten gecorrigeerd, nog altijd een belangrijk standaardwerk voor de bestudering van Woerden’s verleden.

Cornelis Johannes Antonius van Helvoort was in 1883 in Vlijmen geboren en werd op 1 oktober 1909 tot gemeentesecretaris van Woerden benoemd. In die functie was hij ook belast met het beheer van het gemeentelijk archief. De gemeentesecretaris ontwikkelde al snel een grote belangstelling voor het verleden van zijn nieuwe woonplaats. Al snel publiceerde hij, in eigen beheer, een serie dunne boekjes onder de titel “Uit Woerdens Verleden”, waarin hij onderwerpen zoals de gilden en de Franse tijd behandelde. Ook schreef hij, als secretaris van de Woerdense Kamer van Koophandel, een met historische wetenswaardigheden gelardeerd boekje over “De Oude Rijn als vaarwater”.

Hij raakte, zelf van Rooms-Katholieke huize, al snel bevriend met de rector van het Woerdense meisjespensionaat, pater Richardus van Scheijndel. Dit was ook een bevlogen amateur-historicus, met wie Van Helvoort samen de archieven doorploegde en met wie hij over en weer gegevens uitwisselde. Pater van Scheijndel publiceerde tot aan zijn overlijden in 1929 zijn bevindingen in het Rooms-Katholieke nieuwsblad “De Stichtse Post”. Van Helvoort functioneerde uitstekend als gemeentesecretaris en maakte na bijna tien jaar op het Woerdense Stadhuis een mooie promotie naar het burgemeesterschap van het Twentse Losser. Ook daar verdiepte hij zich in de plaatselijke historie en publiceerde hij al in 1926 een standaardwerk over de geschiedenis van die gemeente, “Losser, voorheen en thans”.

In 1944 werd Van Helvoort door de Duitse bezetter ontslagen als burgemeester. Hij kreeg daardoor weer gelegenheid zich in het Woerdense verleden te verdiepen, waartoe hij onder andere door oud-wethouder en steenfabrikant Hendricks, ook een liefhebber van geschiedenis, werd aangemoedigd. In 1951 was Van Helvoort vrijwel gereed met zijn geschiedenis van Woerden. Het gemeentebestuur stelde een geldbedrag ter beschikking om het boek te doen uitgeven, wat een jaar later gebeurde. Uit waardering voor de arbeid, die de oud-secretaris voor zijn oude standplaats had verricht, werd op 20 oktober 1952 besloten een van de straten in de nieuwe Vogelwijk ten noorden van de Singel de “Van Helvoortlaan” te noemen. C.J.A. van Helvoort is in 1967 te Heeze overleden. Zijn erfgenamen droegen in 2001 zijn collectie aantekeningen, publicaties en boeken over de geschiedenis van Woerden aan het toenmalige Streekarchief Rijnstreek over. De stukken zijn nu bij het RHC in Woerden te raadplegen.

Archief

Collectie-Van Helvoort 1707-1965 (W243).

Literatuur
  • Thea Evers, “C.J.A. van Helvoort: de tragiek van een burgemeester in oorlogstijd” in: Oet Dorp en Marke Losser nr 3 (2010), pp. 6-39;
  • C.J.A. van Helvoort, Uit Woerdens Verleden diverse deeltjes (Woerden, 1910-1918);
  • C.J.A. van Helvoort, Hoofdstukken uit de geschiedenis van de stad Woerden(Hilversum, 1952).