Gemeentehuis van Rietveld

Gemeentehuis van Rietveld

Tot in de twintigste eeuw was het in de meeste kleine gemeenten van Nederland gebruikelijk om vergaderingen van het lokale bestuur te houden in de dorpsherberg. Zo ook in Rietveld, waar het plaatselijke bestuur tot in de jaren 1940 vergaderde in de lokale herberg. Daarna nam het bestuur zijn intrek in een woonhuis in Rietveld, tot de gemeente Rietveld werd opgeheven in 1964.

De Roskam: het lokale bestuur geherbergd

De herberg te Rietveld heette “De Roskam” en lag ter hoogte van de huidige Zegveldse Uitweg 1. Al sinds halverwege de achttiende eeuw deed de herberg dienst als rechthuis van Rietveld en in De Roskam was een kamer beschikbaar voor het bestuur. Daar werden raadsvergaderingen gehouden, huwelijken gesloten en werden er verkiezingen gehouden. Het archief van de gemeente stond waarschijnlijk ook in de herberg. De kastelein zorgde voor inrichting en onderhoud van de diverse ruimtes die de gemeente door de jaren heen gebruikte.

Het Rietveldse bestuur vertoonde nadrukkelijk godsdienstige trekken. Zo trof men een bijbel en Het boek der marterlaren aan in de gehuurde kamer. Ook was er begin 1905 discussie over hoe de vergaderingen het beste met gebed begonnen konden worden.De Roskam, kort voor de sloop in 1968.

Een verklaring voor de naam van de herberg – De Roskam – is niet gemakkelijk in de literatuur terug te vinden, naast de letterlijke betekenis van het woord “roskam” (volgens Van Dale: ijzeren kam waarmee je huid en haren van een paard reinigt). Dat de naam lang is meegegaan is echter wel duidelijk. Pieter van der Swaan (eigenaar van 1755-1791) gaf de herberg de naam De Roskam en deze werd gehanteerd tot 1968, toen het pand gesloopt werd in verband met verkeersveiligheid.

Het gemeentebestuur bleef echter niet in De Roskam vergaderen tot het einde van haar bestaan. De vergaderingen werden ongeveer twee jaar lang gehouden in een andere locatie – concurrent café “De Krom” – en daarna ging het Rietveldse bestuur over naar een woonhuis.

Huis der gemeente: Rietveld 50

Vanaf het einde van de negentiende eeuw werd het steeds minder gepast gevonden om vergaderingen van de gemeenteraad te houden in drankgelegenheden. Vanuit Den Haag werd dan ook besloten dat er alternatieve onderkomens gezocht moesten worden. Voor Rietveld betekende dit de trek van de herberg naar het woonhuis. In de laatste decennia van zijn bestaan vergaderde het gemeentebestuur van Rietveld op het adres Rietveld 50. Dit was het huis van de familie Voordouw. De gemeente huurde er twee kamers, een voor aangiftes voor de burgerlijke stand en een voor huwelijksvoltrekkingen en als raadzaal.Rietveld 50, circa 1935 (collectie familie Voordouw).

Met de opheffing van de gemeente Rietveld in 1964 verdween ook de noodzaak voor een eigen gemeentehuis. In dat jaar ging wat resteerde van het lokale bestuur over naar Woerden. Dit was een relatief natuurlijke overstap, aangezien de secretarie van de gemeente – gecombineerd met die van Barwoutswaarder en Waarder – daar al langer gevestigd was. Op 20 april 2011 brandde het pand aan Rietveld 50 af. Daarmee kwam ook een einde aan het laatste onderkomen van de voormalige gemeente Rietveld.

Literatuur

  • W.R.C. Alkemade, “De Roskam, een herberg te Rietveld” in: Heemtijdinghen 25, no. 2 (juli 1989), p. 38-47;
  • W.R.C. Alkemade, “Gemeentebesturen van Barwoutswaarder en Rietveld 1851-1964” in: Heemtijdinghen 26, no. 1 (maart 1990), p. 81-101;
  • Harrie van Opstal, “Restaureren woning ‘geen optie’” in: AD Groene Hart, 22 april 2011, p. 7;
  • L.Cl.M. Peters en W.R.C. Alkemade, “Van raadkamers tot nieuw stadhuis: geschiedenis van de gemeentehuizen in Woerden” in: Heemtijdinghen 30, no. 3 (september 1994), p. 57-92;
  • W. van Wijngaarden, “Aantekeningen uit de notulen van de gemeenteraadsvergaderingen van Rietveld en de Bree” in: Heemtijdinghen 19, no. 2 (juni 1983), p. 30-35.