Kazerne

Kazerne

De geschiedenis van de kazerne van Woerden hangt samen met de strijd tussen de prinsgezinden (aanhangers van stadhouder Willem V) en de patriotten. De prins was in 1787 door de Staten van Holland buiten spel gezet en als gevolg daarvan naar Nijmegen uitgeweken. Om te voorkomen dat de prins met behulp van een leger zou proberen zijn positie te heroveren werd er besloten de grenzen van het gewest Holland extra te versterken.

De contrarolleur-generaal A.J. de Bock kreeg opdracht om grond aan te kopen voor de bouw van een kazerne in Woerden, omdat deze plaats in het centrum lag van de Hollandse Waterlinie. Men vond een geschikt terrein aan de Lange en Korte Groenendaal, bijna tegen de stadswal aan. Het terrein, waarop drie huizen stonden werd in augustus 1787 gekocht. Er leek haast bij te zijn dus moesten de drie eigenaren voor 1 november hun panden ontruimen. In september zat Willem V echter weer stevig in het zadel. Het plan om in Woerden een permanent garnizoen te plaatsen was echter nog niet van de baan. In juni 1788 herinnerde kapitein Dalhoff zijn chef De Bock “vermits geen militaire etablissementen sigh hier ten steede bevinden en reets een zeer bequaam erff door den landen ten dien eynden aangekoght is, dat het ten uyttersten nodig zal zijn de geprojecteerde baracquen off casernes hoe eer soo beeter onder handen genoome worden.”

De contrarolleur-generaal kwam direct in actie. De huizen werden gesloopt en er werd opdracht gegeven voor het maken van tekeningen en bestek, welk werk door genie-ingenieur Arie Blanken werd uitgevoerd. De aanbesteding vond op 5 juni 1789 plaats aan Jan Christiaan van der Bosch. Eind 1790 was de bouw vrijwel voltooid. In 1791 deden de eerste militairen er hun intrede. Het ijzeren toegangshek en de bestrating van het binnenplein volgden in 1792. Het gebouw bestond toen uit drie vleugels: aan de Groenendaal, de Kazernestraat en tegen de huizen van de Willemshof. Aan de Kruittorenweg stond een gebouwtje dat dienst deed als opslagruimte.

Tot 1879 is de kazerne permanent door het garnizoen gebruikt. Nadien deed de kazerne nog sporadisch dienst, o.a. tijdens de mobilisatie van 1914-1918 en in 1938. In de oorlog werd het door de Duitse Wehrmacht gebruikt. Na de Indonesische onafhankelijkheid werden er in 1951 Ambonese oud-KNIL militairen en hun gezinnen in de kazerne ondergebracht. Ze hielden er tot 1967 verblijf. Aanvankelijk wilde de gemeente Woerden het pand slopen, maar zover kwam het niet: in 1974 werd begonnen met de restauratie en verbouwing tot politiebureau. Aan de zijde van de Kruittorenweg verrees een nieuwe garage, met daaronder een schietkelder en een muur met hekwerk. De officiële opening vond plaats in 1976. De kazerne heeft tot medio 1997 dienst gedaan als politiebureau. In het kader van het binnenstadsvernieuwingsproject Hoochwoert is de kazerne verbouwd tot woningen, winkels en horecaruimte, waarbij het casco van het gebouw geheel bewaard is gebleven.

Archief
  • Archief van de Stichting Wierickerschans 1811-2003 (B083), o.a. invnrs 111-132.

Het archief van de Contrarolleur-generaal van ’s Lands Werken en Fortificatiën berust in het Nationaal Archief te Den Haag.

Literatuur
  • W.R.C. Alkemade, “De Woerdense kazerne“, in: Heemtijdinghen jg. 34 (1998) nr. 3, pp. 61-65;
  • Jan van Es en Saskia van Ginkel-Meester. Woerden: geschiedenis en architectuur (Utrecht, 2000), pp 157-158.