Jan Meulman werd op 14 maart 1767 geboren in Dalfsen bij Zwolle en was de zoon van koopman Hendrik Meulman en Elisabeth Domburg. Zijn jeugd bracht hij in Dalfsen door. Nadat op jonge leeftijd zijn ouders waren overleden, werd hij door zijn grootvader opgevoed. Jan ging in Zwolle naar de Latijnse School en later studeerde hij in Utrecht, waar hij al in 1787 promoveerde in de rechtswetenschap. In datzelfde jaar werd hij Secretaris van het Geregtshof en de Hoge Criminele Vierschaar van Stad en Lande van Woerden en begon zo de loopbaan van verschillende belangrijke functies binnen Woerden. In januari 1788 trouwde hij met Cornelia Eva van Sorgen. Inmiddels was hij beëdigd als stadssecretaris en een jaar later vestigde Meulman zich ook als notaris.

Bij de omwenteling in 1795 speelde Jan Meulman een belangrijke rol. Meerdere keren werd hij afgevaardigd om met Franse officieren te onderhandelen. Op 21 januari verwelkomde hij in Linschoten de Franse troepen die de volgende dag Woerden zouden bereiken. Verschillende bestuurlijke veranderingen werden doorgevoerd: de oude vroedschap werd vervangen door een nieuw bestuur, de municipaliteit. Zittende bestuurders verdwenen van het toneel, maar Meulman bleef actief. In 1803 volgde hij de overleden baljuw Dominicus Costerus op. In die hoedanigheid eiste hij in 1805 de doodstraf tegen de rover Johann Heinrich Himmelgarten, die met zijn bende drie personen had vermoord. De vierschaar oordeelde Himmelgarten op Meulmans aanklacht schuldig en veroordeelde hem tot de dood. Dit was tevens de laatste in Woerden voltrokken doodstraf.

Na de opheffing van het baljuwschap door de invoering van de Franse Gemeentewet, werd Meulman in 1811 vrederechter in het kanton Woerden en in 1838 kantonrechter. Hij kreeg vooral bekendheid als schrijver, met name door zijn ooggetuigenverslag van de Ramp van Woerden in 1813 met de titel “Woerden in Slagtmaand 1813”. Hierin vertelt hij het verhaal van de gruwelijkheden die plaatsvonden in de stad tijdens te terugtocht van de Franse troepen. De kleine Franse bezetting in Woerden verliet op 18 november van dat jaar de stad. Inwoners en bestuurders van de stad reageerden hierop té enthousiast en verwijderden de Franse adelaars van gebouwen en men vaardigde een oranjegezinde proclamatie uit. Toch gaven de Fransen nog niet op. Onder leiding van kolonel Falba kwamen 250 militairen terug naar Woerden. Vrederechter Jan Meulman en schoolmeester De Jong probeerden de gemoederen te sussen en lieten de reeds aangebrachte Oranje-symbolen verwijderen. De Franse militairen werden binnengelaten en de rust leek even weergekeerd. Maar op 23 november nam een legereenheid van de Oranje-garde stelling in Woerden.

Een reactie van Franse zijde kon niet uitblijven en in de nacht van 23 op 24 november trok een enorm leger van 1600 man stad binnen. Hiertegen was de Hollandse verdediging niet bestand en al gauw was de stad weer in handen van de Fransen, die vervolgens een bloedbad aanrichtten. Dit was het begin van wat later de “Ramp van Woerden” genoemd werd. Meulman beschreef de gebeurtenissen als oorlogsverslaggever avant la lettre; de opbrengst van zijn boek diende tot leniging van de nood van de slachtoffers.

Naast de al genoemde bestuurlijke functies, bekleedde Meulman ook jarenlang de functie van districtsschoolopziener. Als zodanig stond hij in 1827 scherp tegenover burgemeester Isaac de Brauw in tijdens de schoolcrisis. Zijn vrouw Cornelia Eva van Sorgen was al in 1803 overleden, kinderen hadden zij niet gekregen. Jan Meulman is nooit hertrouwd. Hij overleed op 22 augustus 1847, op huize Batestein te Harmelen.

Literatuur

• W.R.C. Alkemade, “Gevraagd te Woerden: een onderwijzer” in: Heemtijdinghen, jg 22 (1986), nr 2, pp. 33-43;
• B.M. van Dijk, “Jan Meulman (1767-1847), bestuurder en chroniqueur” in: Utrechtse Biografieën: Langs de Oude Rijn (Utrecht, 1999), pp. 82-86;
• Handelingen der jaarlijksche algemeene vergadering der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden, gehouden den 15 juni 1848 in de Stads Gehoorzaal
• (z.p., z.j.), pp. 27-28;
• Jan Meulman, Woerden in slagtmaand MDCCCXIII (‘s-Gravenhage, 1814).