Nederlands Hervormde kerk

Nederlands Hervormde kerk

De Grote of Sint-Janskerk aan het Kerkplein te Linschoten is waarschijnlijk gesticht als kapel bij het nabij gelegen – en al eeuwen verdwenen – kasteel Linschoten. Later is de kapel een parochiekerk geworden, die aan Johannes de Doper was gewijd, tot dat de kerk aan het einde van de 16e eeuw gebruikt ging worden voor de protestantse eredienst.

De huidige kerk stamt uit de 13e eeuw, toen de kapel was herbouwd of uitgebreid en in het westen van een toren werd voorzien. Echter het bovenste gedeelte van de kerktoren is echter pas in de 15e eeuw gebouwd. In 1482 ging de kerk gedeeltelijk in vlammen op, omdat in de tijd van de Hoekse en Kabeljauwse twisten poorters van Montfoort zich er verschanst hadden, die door de tegenstanders letterlijk werden uitgerookt. Door geldgebrek werd de kerk slechts provisorisch opgelapt.

In 1627 werd het kerkgebouw met uitzondering van de toren gepleisterd om het onregelmatige metselwerk aan het oog te onttrekken. Pas vrij recent, bij de restauratie in 1974-1977, verdween de pleisterlaag weer. Het oude bestek van de grote opknapbeurt in 1627 heeft overigens zijn dienst bewezen bij deze restauratie, vooral bij het reconstrueren van de vensters in het koor. Met een bijzondere omslag van 12 stuivers per morgen over de landerijen in Linschoten, Polanen, Den Engh en Cattenbroek heeft men in 1635 bekostigd dat de toren van een nieuwe spits werd voorzien.

Vermeldenswaard is dat men in 1650 overging tot het herstel van de kerkvloer, waarbij op kosten van de grafeigenaren nieuwe “groote blaewe steenen” zijn gelegd. Nu nog kunnen we de familiewapens die in enkele grafstenen uitgehouwen zijn bezichtigen. Het is dus aan deze operatie te danken dat er op veel grafstenen het jaar 1650 staat. Lange tijd was dit aanleiding geweest om te speculeren over besmettelijke ziektes, waar veel inwoners van Linschoten toen aan overleden zouden zijn.

Een ernstige scheefzakking van de toren noopte het gemeentebestuur van Linschoten tot het nemen van grove maatregelen. Sloop van de gehele kerk werd hierbij zelfs overwogen. Uiteindelijk besloot men in 1877 de ranke spits en de bovenste geleding van de toren af te breken. De kerk van Linschoten kreeg hierdoor wel een ander aanzien, maar bleef zo behouden. Niettemin staat de toren op het punt van de torenomgang nog 1,03 meter uit het lood.

Archief
  • Archief van de Nederlands Hervormde gemeente te Linschoten 1560-2003 (M086).
Literatuur