Dijkdoorbaak ’t Waal (1624)

Dijkdoorbaak ’t Waal (1624)

Begin 1624 zorgt een dijkdoorbraak bij ’t Waal voor een enorme overstroming, waarbij grote delen van Utrecht en Holland worden getroffen. Op 11 januari 1624 (Gregoriaanse kalender, nieuwe tijd) zet kruiend ijs grote druk op de dijken langs de Lek. Ter hoogte van de Oud-Slijkerveer bij ’t Waal wordt die druk te veel: de dijk bezwijkt en een kettingreactie van overstromingen komt op gang. Afbeelding: detail van een negentiende-eeuwse kaart met nadruk op het Oud-Slijkerveer. Er is onder meer het wiel te zien dat ontstond naar aanleiding van de dijkdoorbraak. Fotonummer: A0384_O.

Na de dijkdoorbraak lijkt het water aanvankelijk nog gestuit te worden op ten minste twee plekken. De kades van de Dubbele Wiericke, in de buurt van Driebruggen en Waarder, vormen tijdelijk een buffer. Maar nieuwe overstromingen worden de kades te veel. Hierna stroomt het water door tot aan Hollandse steden als Rotterdam, Delft en Leiden. In Woerden wordt een dam aangelegd om het water richting Amstelland te laten gaan. Echter, de sluizen in de Amstel kunnen dat niet aan en Amsterdam krijgt daardoor ook te maken met overstromingen.

Afbeelding: tekening van Esaïas van de Velde waarop de aanleg van de ringdijk te zien is. Bron: Rijksmuseum, objectnummer RP-P-OB-81.070A.

Ondertussen probeert men bij ’t Waal de boel onder controle te krijgen. Het dijkleger – dienstplichtige eigenaren en hun knechten – werken lang en hard in winterse omstandigheden om het gat in de dijk te dichten. Hiervoor wordt een ringdijk van wilgenhout aangelegd. Deze dijk houdt echter maar kort stand. Door dooi, en daaropvolgend veel smeltwater, breekt enkele maanden de ringdijk door. Gelukkig wordt het gat deze keer wel snel gedicht.

Om te dijk permanent te herstellen heeft het verantwoordelijke waterschap, het Hoogheemraadschap Lekdijk Bovendams, geld nodig. Hiervoor worden obligaties uitgeschreven. Bijzonder is dat voor een van deze obligatie nog steeds rente wordt betaald door de opvolger van het Hoogheemraadschap Lekdijk Bovendams, het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. De eigenaar van de obligatie is de New York Stock Exchange. Ook bijzonder: dit is de oudste obligatie ter wereld waar nog rente op wordt uitbetaald.

Archieven
  • Hoogheemraadschap van de Lekdijk Bovendams, 1468-1970 (H009).
Literatuur
  • A.A.B. van Bemmel, De Lekdijk van Amerongen naar Vreeswijk. Negen eeuwen bescherming van Utrecht en Holland (2009) (K138).
Websites