Rijksopvoedingsgesticht en de Tuchtschool voor meisjes
Montfoort
- Anthonie van Blocklandt (1532-1583), kunstschilder
- Beknopte geschiedenis van Montfoort
- Boerderij annex herberg "De Hoogenboom"
- Commanderij
- Coöperatie "De Vier Gemeenten"
- Dirk van Frankenhuijsen, directeur Prot. Landbouwk. Opvoedingsgesticht
- Gasfabriek
- Gemeentewapen
- Hervormde Sint-Janskerk
- IJsselpoort
- Kasteel Montfoort
- Korenmolen "De Valk"
- Rijksopvoedingsgesticht en de Tuchtschool voor meisjes
- Rooms-Katholieke Johannes de Doperkerk
- Sint Anthoniusgesticht
- Stadhuis
- Stadsrechten
- Tweede Wereldoorlog
Rijksopvoedingsgesticht en de Tuchtschool voor meisjes
In het Kasteel van Montfoort, zoals de nog resterende voorburcht van het oude kasteel wordt genoemd, werd in 1859 een rijksgevangenis voor jeugdige deliquenten gevestigd. Onder invloed van de Verlichting kwam er daarnaast een “huis van verbetering en opvoeding” voor meisjes. De gevangenis was bestemd voor meisjes die bij aanvang van het uitzitten van de straf jonger waren dan 16 jaar. Het genoemde opvoedingsgesticht was bedoeld voor meisjes die de wet hadden overtreden maar – naar men aannam – met minder ‘harde’ maatregelen weer op het rechte pad konden worden gebracht. Er was dus duidelijk sprake van twee afzonderlijke groepen, hoewel pas in 1891 een apart deel van het “Kasteel” bestemd werd als bijzondere strafgevangenis. Voor de buitenwacht bleef het onduidelijk wat voor vlees men in de kuip had. Bij de Montfoortse bevolking werden alle meisjes van het Kasteel met argusogen bekeken, alsof zij allemaal ernstige misdrijven op hun geweten hadden.
De wijze waarop de meisjes behandeld werden veranderde in de loop der tijd. Vanaf 1886 sprak men van “verpleegden” en kreeg de inrichting de naam “Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes”. Met de komst van de Kinderwetten werd in het begin van de twintigste eeuw een nieuw instituut, de tuchtschool, in het leven geroepen. De jeugdgevangenissen verdwenen. Opvoeding in plaats van straf en vergelding moest in de tuchtschool centraal komen te staan bij de zorg van de misdadige en verwaarloosde jeugd. Eind 1909 verhuisde de Tuchtschool voor meisjes in Zeist naar Montfoort, terwijl het rijksopvoedingsgesticht van uit Montfoort naar Zeist ging.
De meisjes droegen allemaal dezelfde kleding; een jurk, schort en kapje voor op het hoofd. Zij werden ingezet bij allerlei werkzaamheden, waaronder het bijhouden van de tuin op het terrein. De tuinman/portier was lange tijd H. Stuurman. In principe kwamen de meisjes amper van het terrein af. Ook kerkten zij in een kapel op het Kasteel. Deze gestichtskapel werd in 1935 voorzien van een nieuw orgel, een geschenk van de stichting “Van Ouwenallen”.
In 1968 is de Tuchtschool met het oog op een onderbezetting qua aantal pupillen opgeheven.
Archieven
- Archief van het Nederlands Genootschap tot zedelijke verbetering van gevangenen, afdeling Montfoort 1859-1949 (M053).
- Het Utrechts Archief beheert de diverse archieven van de rijksinrichtingen voor de kinderbescherming in de provincie Utrecht.
Literatuur
- A. Beerthuizen, Montfoort, een wandeling door het verleden (Montfoort, 1992);
- W.B. Heins, Inventaris van de archieven van de Rijksinrichtingen voor kinderbescherming (Utrecht, 1983).