Admiraal Zoutman

Admiraal Zoutman

Johan Arnold Zoutman werd op 14 mei 1724 in de Hervormde kerk te Sluipwijk gedoopt. Zijn vader Johan Arnold Zoutman sr was een bijzonder geleerd man: behalve advocaat voor de Hoven van Holland en Zeeland was hij tevens afgestudeerd in de wijsbegeerte en geneeskunde. Zijn moeder heette Anna Margaretha van Petcum en was een dochter van de gezant van de hertog van Sleeswijk-Holstein. Het echtpaar Zoutman kreeg, behalve Johan Arnold, nog vijf andere kinderen, waarvan alleen een tweede zoon, Dirk Anthony, volwassen werd.

De familie Zoutman had zich gevestigd op de buitenplaats Kantwijk aan het eind van de huidige Nieuwdorperweg aan de Reeuwijkse brug. De buitenplaats stond ongeveer op de plek van de huidige Ichthuskerk in Reeuwijk-Brug en was in 1721 door vader Zoutman aangekocht. Later kwam de buitenplaats in handen van de Goudse familie Van der Does, die hem herdoopten in ‘Doesrust’. Bij de verbreding van de straatweg  tussen Bodegraven en Gouda in de 19e eeuw is het huis gesloopt.

De jonge Johan Arnold werd al op 13-jarige leeftijd adelborst bij de marine van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hij doorliep een rimpelloze carrière bij de Admiraliteit van Amsterdam en werd in 1779 benoemd tot schout-bij-nacht. Een jaar later was de Republiek in oorlog met Engeland. Zoutman kreeg in 1781 het bevel over een eskader van zeven oorlogsschepen, zonder dat hij veel gevechtservaring had opgedaan: zijn taak had tot die tijd vooral bestaan uit het beveiligen van Hollandse koopvaardijschepen tegen piraten. Op de Doggersbank, een ondiepte ten noordwesten van Nederland, tussen Engeland en Denemarken, kwam het eskader van Zoutman tegenover een ongeveer even sterk Engels eskader onder vice-admiraal Hyde Parker te staan. Er ontstond een hevig gevecht, waarbij Zoutman de Engelsen tenslotte terugdrong. Dit ging wel ten koste van 240 doden en ruim 400 gewonden aan Hollandse zijde. Desondanks werd Zoutman bij zijn terugkeer in de Republiek als een held beschouwd. Hij werd door de prins van Oranje tot vice-admiraal benoemd en promoveerde in 1791 tot luitenant-admiraal, de hoogste functie bij de admiraliteit. Veel groots heeft hij echter na de slag bij de Doggersbank, die als de laatste grote zeeslag van de Republiek wordt beschouwd, niet meer verricht. Op 7 mei1793 is Zoutman in Den Haag overleden. In Reeuwijk leeft zijn naam nog voort in de Zoutmansweg, het stuk van de straatweg tussen Gouda en Reeuwijk-Brug, en in het tegenwoordige industrieterrein Zoutman, ontwikkeld op grond die vroeger bij de buitenplaats Kantwijk behoorde. Ook de woningen, die in 2012-2013 gebouwd werden in de nabijheid van het industrieterrein, kregen een adres dat verbonden was aan deze beroemde Reeuwijker: de Doggersbanklaan.

Literatuur
  • S.A. Vervoort, “Bekende Reeuwijkers (1): admiraal Johan Arnold Zoutman” in: Reeuwijkse Reeks 1 (Reeuwijk, 1989), pp. 25-29.