“Het Wapen van Harmelen” bevindt zich aan de Dorpsstraat midden in het dorp Harmelen. Het was vanouds een herberg, die tevens gebruikt werd als rechthuis waar de schout en schepenen van Harmelen zitting hielden. Dit is lange tijd zo geweest. Omdat de gemeente Harmelen pas in 1868 een eigen gemeentehuis kreeg, kwam het gemeentebestuur tot die tijd hier voor haar vergaderingen bijeen. In de eerste helft van de 19e eeuw zetelde hier overigens ook het gemeentebestuur van de toen nog zelfstandige gemeente Gerverscop. Daarnaast was “Het Wapen” dè plek in Harmelen waar openbare verkopingen en aanbestedingen plaatsvonden en onder meer de diverse polderbesturen vergaderden. Kortom, de herberg vormde het kloppende hart van de plaatselijke gemeenschap.

In het begin van de 19e eeuw was de herberg in handen van de familie Van Heteren. De herbergier (later zijn weduwe) was tevens stalhouder, waagmeester en verhuurder van een paard. Achter de herberg lag een losplaats. Vanaf hier vertrokken ook de veerdiensten naar Utrecht, Amsterdam, Woerden en Gouda. Bij de herberg was een overdekte kolfbaan.

De familie Van Heteren was van 1811 tot 1894 eigenaar. In dat jaar kocht A.J.M. van Houten het logement. De naam van Van Houten is in de geschiedenis van Harmelen nauw verbonden met een autobusdienst die door hem werd opgericht. Dit werd echter een groot fiasco. In 1904 volgde een openbare verkoping waarbij A.J.M. van Houten “Het Wapen van Harmelen” verkocht aan H.F. Stelling. Stelling participeerde overigens sindsdien ook in de autobusdienst. Bij de verkoop wisselde het huis met logement, kolfbaan, inrijstal en erf voor de som van 10.000 gulden van eigenaar. Telgen van de familie Stelling leiden op dit moment nog steeds de bekende horeca-gelegenheid. Op dit moment zit de vierde generatie in het bedrijf, hetgeen verklaart waarom “Het Wapen van Harmelen” in de volksmond meestal kortweg met “Stelling” wordt aangeduid.

In de Tweede Wereldoorlog had de Duitse bezetter er de Ortskommandantur gevestigd. Het karakter van “Het Wapen van Harmelen” is in de loop der tijd veranderd. Aanvankelijk bestond het overgrote deel van de klantenkring uit de eigen bewoners uit Harmelen. Zij hielden in “Het Wapen” bruiloften en partijen, er waren diverse toneelvoorstellingen en verenigingsactiviteiten, en zij gingen er naar het café. Op zondag hadden de stalknechten het druk, want er stonden wel zo’n tachtig paard-en-wagens geparkeerd. Maar de bakens werden verzet. Door het lidmaatschap van Holland Hotels kreeg Stelling ook veel binnen- en buitenlandse gezelschappen als klant. Ook het aantal hotelkamers werd – in 1982 eerst op huurbasis door het huren van ruimte boven de Rabobank (hotel De Bedstee) – op den duur uitgebreid. Het horecabedrijf is wat dat betreft dus met de tijd meegegaan.

Literatuur

• J.F. van Rooijen, Harmelen in 1832, grondgebruik en eigendom (Woerden, 2002), pp 22 en 35;
• H. Stelling, 100 jaar Het Wapen van Harmelen (Harmelen, 2004).