Sint-Joseph Pensionaat aan de Overtocht

Sint-Joseph Pensionaat aan de Overtocht

st_joseph_pensionaat2.jpg

In 1875 stichtten vijf zusters van de Rooms-Katholieke orde der Franciscanessen van Salzkotten, een bewaar- en naaischool aan de Van Tolstraat te Bodegraven. De orde, die zich toelegde op onderwijs en die in Duitsland met veel tegenstand van de overheid te kampen had,  koos ervoor om haar roeping ook in Nederland uit te voeren. Pastoor Van der Ven van de parochie van Bodegraven-Zwammerdam ondersteunde het plan, dat voorzag in uitbreiding van de bewaarschool met een lagere school en een pensionaat, een kostschool, voor meisjes uit schippersgezinnen.

Om aan die wens te voldoen was meer ruimte noodzakelijk. Nadat de zusters nog enige tijd hun school in de oude pastorie aan de Overtocht (gemeente Zwammerdam) hadden gehouden, kwam er in 1883 een nieuwe school tot stand. De oude pastorie werd zusterhuis en woning voor de kostschoolleerlingen.

Al snel gingen de meeste Rooms-Katholieke kinderen uit Bodegraven en Zwammerdam, die tot die tijd openbaar onderwijs volgden, “over” naar de nieuwe school, die de naam “Sint Joseph-gesticht” kreeg. De groei van het gesticht ging zo snel, dat al na tien jaar een aanzienlijke uitbreiding van het complex plaats vond, waarin onder andere een kapel werd opgenomen. Tussen 1895 en 1920 werd de grootte van het complex voortdurend aangepast aan de toename van het aantal leerlingen. De lagere school werd verplaatst naar een in 1923-1924 gebouwd pand tegenover het pensionaat, waardoor in het oorspronkelijke complex meer ruimte ontstond. Daar werden verschillende cursussen gegeven en daar was in 1918 de Rooms-Katholieke school voor Uitgebreid Lager Onderwijs (ULO) begonnen, die later ook naar de overkant zou verhuizen.

Na een bloeiperiode in de jaren 1930-1960 kreeg het Sint Joseph-pensionaat te maken met verschillende problemen. Het gebouw begon in slechtere materiële staat te verkeren, het aantal inwonende schoolmeisjes nam af en ook kwamen er steeds minder zusters bij de orde, waardoor het onderwijs op langere termijn in gevaar zou kunnen komen. Dit alles leidde in 1968 tot het besluit om het pensionaat op te heffen, een besluit dat in 1970 werd uitgevoerd.

De laatste zusters en leerlingen verlieten in dat jaar het pensionaat, waarna het nog enige tijd als huisvesting voor gastarbeiders fungeerde. In 1978 werd het pensionaat gesloopt. De Sint Jozef-basisschool bleef in gebruik tot 1996.

Op de plaats van het Pensionaat staat nu een appartementencomplex, dat ter herinnering aan de zusters de naam ‘Franciscushof’ kreeg. De “Oude Zustertuin”, de oorspronkelijke moestuin van de zusters, tegenover het vroegere pensionaat, bestaat nog altijd en herbergt onder andere een kinderboerderij.

Literatuur
  • Wim Kusee, Franciscanessen in Bodegraven: bijna een eeuw liefde voor de medemens (Bodegraven, 2006);
  • M. H. Odijk, Geschiedenis van de congregatie van de zusters Franciscanessen: dochters van de heilige harten van Jezus en Maria in de Nederlandse provincie: 1885-1920 (Spierdijk, 1992);
  • MAVO Overtocht 70 jaar (Bodegraven, 1989).