Aan de Lekdijk bij Jaarsveld zetelde eeuwenlang het bestuur van het Hoogheemraadschap van de Lekdijk Benedendams. Ter vervanging van een uit 1675 daterend dijkhuis werd in 1903 in opdracht van het hoogheemraadschap een nieuw dijkhuis gebouwd. Dit kennen we als het huidige monumentale pand aan de Lekdijk Oost 12. Het Dijkhuis is ontworpen door prof. J.F. Klinkhamer (1854-1928), die het gebouw naar wens van zijn opdrachtgever voorzag van “een goede vergaderzaal, slaapkamers en een brandvrije archiefkamer.” De slaapkamers waren bedoeld voor de dijkgraaf en hoogheemraden, die bij aanhoudend gevaar vanwege hoog water hier konden logeren. De sloop van het oude dijkhuis en de bouw van het nieuwe werd begin 1903 gegund aan Cornelis de Bruin, aannemer te Jaarsveld. Hij was met 25.425 gulden de laagste inschrijver voor het werk.

De voorgevel van het dijkhuis is naar de dijk gekeerd. Het gebouw werd opgetrokken in Hollandse neorenaissancestijl. Markant zijn de trapgevel, de kruisvensters en de natuurstenen details in de gevel, waaronder de aanzet- en sluitstukken in de ontlastingsbogen boven de vensters en deuren. Een natuurstenen leeuw met het wapen van de provincie Utrecht bekroont de trapgevel. Een lange gevelsteen onder het grote verdiepingsvenster bevat een banderol met links en rechts de jaartallen 1675 en 1903 en in het midden de tekst ‘VIVO LEO CESPITE TUTUS’ ( = De Hollandsche leeuw is veilig achter de groene zoden van de dijk).

Rechts van het hoofdgebouw staat een deels in steen en deels in hout opgetrokken dijkmagazijn. Het diende als opslagplaats voor materialen om te gebruiken bij dreigende dijkdoorbraak, zoals kruiwagens, zandzakken, schoppen en olielampen. En aan de achterzijde van het hoofdgebouw bevindt zich een woonhuis in de vorm van een boerderij, met daarachter een aangebouwde schuur.

Het Dijkhuis fungeerde in 1986 nog als decor voor de verfilming van de beroemde roman “Het wassende water” van Herman de Man. In 1997 kwam er een einde aan de functie van vaste vergaderplaats voor het waterschapsbestuur. Overigens vanwege een fusie was het vanaf 1974 niet meer het aloude hoogheemraadschap maar waterschap Lopikerwaard dat er vergaderde. Dit ging in 1994 over in het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, dat in Houten een hoofdkantoor kreeg.

Archief

• Archief van het Hoogheemraadschap van de Lekdijk Benedendams en de IJsseldam 1511-1973 (H067), o.a. invnr 263.

Literatuur

• Fred Gaasbeek en Teun Winkelman, Lopik, geschiedenis en architectuur, (Zeist, 1996), pp. 203-204;
• F.A.R.A. van Ittersum, De Lekdijk Benedendams en de IJsseldam, (Utrecht,1907).