De voormalige gemeente Willeskop (1816-1988) is in veel opzichten een typische plaats in het Groene Hart. Het werd in de twaalfde en dertiende eeuw ontgonnen als een cope-ontginning. De term Willeskop is dan ook een afgeleide van “Willems cope”, verwijzende naar de oorspronkelijke koper. Een ander deel van de latere gemeente Willeskop verwijst ook naar dit middeleeuwse verleden. Zo is de naam Blokland afgeleid van ‘beloken land’, dat wil zeggen ‘ingesloten land’, aangezien het om een rest-ontginning ging.

Naast het ontstaan van Willeskop, is ook de bestuurlijke en ambtelijke geschiedenis typisch voor het werkgebied van het RHC. Herindelingen waren Willeskop bijvoorbeeld niet vreemd. De gemeente Willeskop was een samenvoeging van de gerechten Willeskop, Blokland en Kort-Heeswijk, was tijdelijk deel van de mairie Montfoort (1813-1816) en de gemeente werd in 1989 heringedeeld als deel van de gemeente Montfoort, zij het niet zonder slag of stoot (waarover hieronder meer). Een ander fenomeen dat gebruikelijk was, was dat bestuursleden vaak dubbelrollen hadden. Zo was de burgemeester van Montfoort in de periode 1899-1988 ook de burgemeester van Willeskop en waren leden van het gemeentebestuur vaak ook betrokken in het bestuur van het waterschap, met verwarring in de archiefvorming als resultaat. Nauwe samenwerking tussen Montfoort en Willeskop was dan ook gebruikelijk, ook op ambtelijk vlak. Zo deelden de twee gemeenten jarenlang een gemeenschappelijke secretarie.

Minder typisch is hoe de gemeente Willeskop zijn zelfstandigheid verloor. Al in de negentiende eeuw was er aangedrongen op een fusie met andere gemeenten, maar Willeskop ging hier niet op in. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd er weer aangestuurd op herindeling. Inmiddels was Willeskop een belastingparadijs geworden, waar de bevolking en het bestuur profijtelijk leunde op de voorzieningen van de gemeente Montfoort en de belastingdruk erg laag was. Het veranderen van deze status quo werd dan ook niet omarmd en een fusie met Montfoort werd fel bestreden. Kopstuk in de strijd was de bekende reclamemaker Hans Ferrée, die onder meer de stier ontwierp die het symbool werd van het verzet en die bij velen in de voortuin stond. Ferrée en actiegroep Willeskoppig ondernamen ludieke en soms ook landelijke acties. Het mocht echter niet baten, het grootste deel van Willeskop werd in 1989 onderdeel van de gemeente Montfoort, een kleiner deel werd onderdeel van de gemeente Oudewater.

Archieven

• Gerecht Willeskop en Kort-Heeswijk, 1663-1813 (M064).
• Gerecht Blokland, 1645-1813 (M065).
• Gemeente Willeskop, 1816-1988 (M066).
• Werkgroep Willeskop-pig, tegen gemeentelijke herindeling, voor een zelfstandig Willeskop, 1982-1988 (M090).

Literatuur

• Boon, J.G.M. Wilskracht en koppigheid in beloken land. Historische verhandelingen in woord en beeld over Willeskop en Blokland. Willeskop: Gemeentebestuur Willeskop, 1984.
• Logcher, Peter. “Teloorgang van een belastingparadijs.” In Tien eeuwen in Rijn en Gouwe, red. Loek Heskes, 215-216. Alphen aan den Rijn: 1999.