Het archief van de voormalige gemeente Willige Langerak (beheersnummer L049) is nu* toegankelijk. De inventaris van dit archief is onlangs voltooid. Daarmee hebben onderzoekers een goed overzicht van de archiefstukken die uit de desbetreffende periode, namelijk 1818-1942, bewaard zijn gebleven.

De geschiedenis van Willige Langerak lijkt erg op die van andere kleinere plaatsen in de Lopikerwaard en het werkgebied van het RHC. Zo werden delen van Willige Langerak en omgeving diverse malen afgesplitst en ingedeeld bij andere gemeenten. Ook vonden belangrijke wijzigingen in de aard van het bestuur en de gemeentegrenzen plaats in en rond de Franse Tijd. Daarnaast was het in Willige Langerak gewoon, wederom zoals in andere plaatsen, dat de burgemeester tevens de burgemeester en gemeentesecretaris van andere plaatsen was. In het geval van Willige Langerak kende deze gemeente lange tijd geen eigen burgemeester, maar was die post een “bijbaan” van de burgemeester van Lopik, die aldaar woonde en overigens ook burgemeester van Jaarsveld was. Een gevolg van deze overlap van functies heeft overigens ook geleid tot vermenging van archiefstukken in de archieven van Willige Langerak, Jaarsveld en Lopik. Ook gebruikelijk voor kleinere gemeenten was dat de gemeenteraadsvergaderingen lange tijd plaatsvonden in een zaal van een particulier en niet in een speciaal ontworpen gemeentehuis. Dit alles is terug te vinden in het ontsloten archief.

Anders dan andere plaatsen, werd Willige Langerak duidelijk gekenmerkt door de schaduw die een naburige stad, namelijk Schoonhoven, op het dorp wierp. In het Rampjaar, 1672, moest de kerktoren en een groot aantal van de daarom liggende woningen – in de omgeving van de huidige Montignylaan in Schoonhoven – gesloopt worden omdat de vestingstad Schoonhoven een vrij schootsveld moest hebben naar het oosten. Dit betekende dat tot ver in de twintigste eeuw, Willige Langerak niet een typische dorpskern had, gevormd door een dorpskerk met woningen daaromheen. Driehonderd jaar later, in 1970, liet Schoonhoven weer haar invloed gelden: het westelijk deel van Willige Langerak, inclusief de oude dorpskern met de kerk, van de Utrechtse gemeente Lopik afgescheiden en aan de Zuid-Hollandse gemeente Schoonhoven toegevoegd. Het buitengebied met de Tiendweg en de Lekdijk bleef bij Lopik. Hoe het Willige Langerak in de tussentijd vergaan is, is voor een groot deel dus nu te onderzoeken, waaronder het bestaan en het einde van Willige Langerak als zelfstandige gemeente (de gemeente werd in 1943 bij de gemeente Lopik gevoegd).

De nieuwe inventaris beschrijft in het kort de geschiedenis van de plaats, heerlijkheid en gemeente Willige Langerak en geeft een helder en handig overzicht van de archiefstukken. De inventaris is op de website van het RHC te vinden en is, zoals al onze inventarissen, integraal doorzoekbaar. Onderzoek doen naar Willige Langerak kan bij het RHC in Woerden, dat niet alleen dit archief beheert, maar ook archieven van de rechtsvoorgangers en rechtsopvolger van de gemeente Willige Langerak en buurgemeenten uit de Lopikerwaard. Daarnaast heeft het RHC een uitgebreide bibliotheek, met onder meer publicaties over de geschiedenis van deze plaatsen. Voor een beknopt overzicht van de geschiedenis van Willige Langerak, zie ook de artikelen in de rubriek Lokale historie.

*Zolang de huidige lockdown duurt is het niet mogelijk om historisch onderzoek te doen bij het RHC. Voor meer informatie, zie onze coronamaatregelen.