Het stadhuis van Oudewater aan de Visbrug 1 is gebouwd in 1588, dertien jaar nadat zijn voorganger in 1575 bij de inval van de Spanjaarden grotendeels in vlammen was opgegaan. Toen Oudewater weer draagkrachtig genoeg was om zich de bouw van een nieuw stadhuis te kunnen veroorloven, werd dat opgetrokken op de fundamenten van zijn voorganger.

Het onderste gedeelte van het stadhuis, bestaande uit muren van kloostermoppen en gepleisterde tongewelven, dateert van vóór 1575. De hoofdverdieping stamt uit 1588. Over de bouw is vrij veel bekend omdat het originele bestek uit 1588 bewaard is gebleven. Daaruit blijken de naam van de architect, Pieter Gerritsz Paemburch, en de naam van de beeldhouwer Gieleam Verminx uit Delft.

In 1887 is het stadhuis, vooral aan de buitenkant, grondig gerestaureerd. Daarbij werden de vensters verbreed, men bracht dakkapellen aan langs de Kapellestraat en een nieuwe bakstenen ‘schil’ van kleinere, machinaal vervaardigde stenen rond het eigenlijke bouwlichaam.

In 1968 ging de kap van het stadhuis grotendeels in vlammen op, samen met een deel van de verdiepingen eronder. Aan de hand van het oude bestek en bestaande foto’s kon een reconstructie worden gemaakt. Bij de herstellingen, onder leiding van architectenbureau ir. T. van Hoogevest, werd de overgebleven kern van het stadhuis geheel gerestaureerd. De restauratie van 1887 werd daarbij grotendeels ongedaan gemaakt: de bakstenen buitenbekleding en de dakkapellen werden verwijderd. In 1972 kon het weer in gebruik worden genomen.

Sindsdien wordt het alleen nog gebruikt voor vergaderingen van de gemeenteraad, trouwerijen en representatieve doeleinden. De gemeentelijke diensten werden gehuisvest in het voormalige St. Franciscus Gesticht, verderop in de Kapellestraat. Daar waren ze ondergebracht totdat in 1997 aan de Waardsedijk een nieuw stadskantoor in gebruik werd genomen.

Archieven

• Archief van het stadsbestuur van Oudewater 1454-1813 (O001), o.a. invnr .87;
• Archief van het gemeentebestuur van Oudewater 1813-1939 (O002), o.a. invnrs 443-444 en 448-449;
• Archief van het gemeentebestuur van Oudewater 1939-1988 (O068), o.a. invnrs 633-649.

Literatuur

• Marijke Beek en Marinus Kooiman, Oudewater: geschiedenis en architectuur (Zeist, 1993), pp. 404-408;
• K. Hazelzet, Burgers en Bestuurders: het stadhuis van Oudewater (Zwolle, 1988).