Sint Anthoniusgesticht

Sint Anthoniusgesticht

Het woon-zorgcomplex Antoniushof aan de Lange Kerkstraat is een in 1995 gebouwde zorginstelling, die gebouwd werd op de plaats waar bijna negentig jaar eerder het Sint Anthoniusgesticht werd opgericht.

De geschiedenis van deze Rooms-Katholieke instelling, begonnen als “gesticht” en later hernoemd tot pension, nog later tot tehuis, voor ouderen begon in 1907. Op 5 november van dat jaar kocht het Rooms-Katholiek Parochaal Armbestuur van Montfoort een herenhuis, drie woningen, erven en tuin aan het Kerkhof en de Oude Boomgaard van Wilhelmina van den Hoek, weduwe van Jacobus van Kooten. De koopsom bedroeg 7000 gulden, waarvan een belangrijk deel geschonken was door Elizabeth van Dam, een ongehuwde dame van bijna tachtig jaar. Met de opbrengst van een huis aan de Manhuisstraat, geschonken door de eveneens ongehuwde 85-jarige Margaretha Hogenboom, was er genoeg geld voor de aankoop van het pand en de inrichting ervan tot een “verzorgingstehuis voor ouderen en gebrekkigen”. Het project werd sterk bevorderd en feitelijk geleid door pastoor Antonius Bernardus van Blaricum (1840-1919), pastoor van Montfoort van 1893 tot 1917; het nieuwe tehuis werd onder verwijzing naar zijn voornaam “Sint Anthoniusgesticht” genoemd. De twee bejaarde schenksters van het beginkapitaal werden de eerste bewoners van het gesticht. Begin 1908 werd de eerste mannelijke bewoner opgenomen, de 93-jarige Barnardus de Wissel.

De dagelijkse leiding over en de dagelijkse verzorging van de ouderen in het Sint Anthoniusgesticht werd opgedragen aan de sinds 1887 in Montfoort gevestigde kloosterzusters van de orde van Maria en Joseph, ook bekend als de “Zusters van de Choorstraat” uit ’s-Hertogenbosch. De eerste directrice was zuster Bonifacia.

Het in 1907 gekochte complex was, zo bleek al snel, niet geschikt voor zijn nieuwe functie. Dankzij enkele grote schenkingen en legaten was er opnieuw geld beschikbaar, zodat het armbestuur in 1908 al kon besluiten het oude gebouw af te breken en een nieuw tehuis te laten bouwen. Voor ruim 7050 gulden werd aan de Lange Kerkstraat door het oorspronkelijk Montfoortse aannemersbedrijf Van Harmelen uit Bussum het nieuwe Sint Anthoniusgesticht gerealiseerd, waarbij ook een kapel werd gebouwd. De tuin bij het oorspronkelijke huis werd groter omdat het armbestuur een groot stuk van een naastgelegen boomgaard kon aankopen. Het gesticht was, toen het in 1909 in gebruik werd genomen, een van de eerste grootverbruikers van de kort daarvoor opgerichte gemeentelijke gasfabriek.

Het nieuwe tehuis voorzag in een grote behoefte, waardoor rond 1930 steeds vaker verzoeken om opgenomen te worden, moesten worden afgewezen. In 1931 werd het Sint Anthoniusgesticht daarom aanzienlijk uitgebreid, terwijl al drie jaar later, in 1934, een geheel nieuwe vleugel aan de zuidwestzijde werd gebouwd. Dit gebeurde allemaal onder leiding van pastoor Karel Spaan (1874-1958), pastoor van Montfoort vanaf 1919 tot aan zijn overlijden. Na de uitbreiding van 1934 werd het gesticht hernoemd tot “Sint Anthonius Pension”.

Het Anthoniuspension bleef tot het eind van de jaren ’60 van de vorige eeuw een puur Rooms-Katholieke instelling. Incidenteel werden er al niet-katholieke ouderen verzorgd, maar pas bij de overdracht van het bejaardentehuis, dat toen als Huize Antonius bekend stond, in 1969 aan de Stichting Bejaardenzorg Montfoort werd het ook formeel voor alle gezindten. Een jaar later werd het complex opnieuw uitgebreid; daarnaast werden er door de Stichting  32 bejaardenwoningen aan de Zevenhuisstraat/Provinciale weg gebouwd. Het personeel, dat tot in de jaren ’50 nog uitsluitend uit Zusters van de Choorstraat bestond, werd vanaf die tijd steeds meer vervangen door leken. De kloosterorde vertrok in 1984 officieel uit het bejaardentehuis, hoewel nog tot in de jaren ’90 enkele zusters in dienst van het tehuis bleven.

Begin jaren ’90 werd besloten om het oude Huize Antonius, waar toen circa tachtig bejaarden woonden, te vernieuwen. In 1995 werd hiermee daadwerkelijk begonnen, waarna een jaar later het huidige Antoniushof, nu onderdeel van de Stichting Rijnhoven, in gebruik werd genomen.

Literatuur
  • RHC Rijnstreek en Lopikerwaard, documentatiecollectie Montfoort, rubriek 8.231 “Sint Anthonius Gesticht”